Της Θάλειας Χούντα
Επικεφαλής της κίνησης πολιτών «Ασφαλής Κοινωνία»
Η Ευρωπαϊκή Ένωση βρίσκεται σε κρίση την οποία, πρώτα από όλα, πρέπει να κατανοήσουμε. Πρωτίστως, χρειάζεται να συζητήσουμε τους λόγους που οδήγησαν σε αυτήν μιας και οι ποικιλόμορφες και επαναλαμβανόμενες κρίσεις που τη διαπερνούν, θέτουν πλέον σε αμφιβολία την ίδια την πορεία και την ολοκλήρωση της ευρωπαϊκής ενσωμάτωσης. Αυτό σχετίζεται άμεσα με το γεγονός ότι οι τρεις βασικοί πυλώνες της ευρωπαϊκής ενοποίησης, δηλαδή το κοινό νόμισμα στην ευρωζώνη, τα ανοικτά σύνορα στο πλαίσιο της ζώνης Schengen και η ισοτιμία των Μελών της στη πολιτική διαδικασία της, βρίσκονται σε έναν στρόβιλο σοβαρότατων αμφισβητήσεων.
Από το 2012 άλλωστε με αφορμή την κρίση του ευρώ και ειδικότερα με την όξυνση του ελληνικού δημοσιονομικού ζητήματος, είχε διαφανεί η ευθραυστότητα του ευρωπαϊκού εγχειρήματος, αφού πλέον για πρώτη φορά εμφανίστηκε διάχυτα η σοβαρή πιθανότητα εξόδου ενός Κράτους Μέλους από την ζώνη του ευρώ. Από τα τέλη του 1990, όταν δηλαδή δημιουργούταν το ευρώ, στην Ευρωπαϊκή οικονομία ήρθαν τα «πάνω – κάτω». Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί το «γερμανικό θαύμα», όπως αποτυπώνεται στην πορεία του γερμανικού λογαριασμού τρεχουσών συναλλαγών, που από ελλειμματικός μετατράπηκε ταχύτατα σε πλεονασματικό, για να ξεπεράσει το 2016 αυτόν της Κίνας, αγγίζοντας το ιλιγγιώδες ποσό των 178 δισ. Ευρώ. Τη σημαντικότερη συμβολή σε αυτή τη ξέφρενη κούρσα είχε το εμπόριο, με τις εξαγωγές το πρώτο εξάμηνο του 2016 να υπερβαίνουν τις εισαγωγές κατά 159 δισ. δολ. Σε ένα δε ακόμη πιο αναλυτικό επίπεδο, τη σημαντικότερη συμβολή σε αυτήν την αύξηση είχαν οι εξαγωγές προς τις ευρωπαϊκές χώρες, με τη διαμορφούμενη δυναμική να αυξάνει διαρκώς τα ελλείμματα των άλλων χωρών της ευρωζώνης, προς όφελος των γερμανικών εξαγωγών. Το αποτέλεσμα της γερμανική επιτυχίας ήταν η συντριβή της παραγωγικής βάσης της ευρωπαϊκής περιφέρειας και ειδικότερα του Νότου.
Σαν να μην έφταναν τα παραπάνω δομικά οικονομικά προβλήματα και οι αντιφάσεις του κοινού νομίσματος, ήρθε το 2015 η προσφυγική κρίση να αναδείξει τα αδιέξοδα του ευρωπαϊκού εγχειρήματος. Ο τεράστιος αριθμός υπηκόων τρίτων χωρών που εισέβαλε στην Ευρώπη έφερε τα μέλη της Ένωσης σε σκληρές εθνικές αντιθέσεις, μιας και καταγράφηκαν τεράστιες διαφορές ανάμεσα στη βούληση των Εθνικών κρατών της ΕΕ όσον αφορά την υποδοχή, υποστήριξη και φροντίδα των αιτούντων ασύλου. Συνεπώς, οι μετανάστες – πρόσφυγες κατανεμήθηκαν εντελώς άνισα στον ευρωπαϊκό χώρο, με το μεγαλύτερο μέρος αυτών να συγκεντρώνεται στην Γερμανία και την Σουηδία, μέσω των κύριων σημείων εισόδου, δηλαδή την Ελλάδα και την Ιταλία, την ίδια ώρα που οι υπόλοιπες χώρες σφύριζαν αδιάφορα, σήκωναν φράκτες στα σύνορα τους ή επανέφεραν τους συνοριακούς ελέγχους.
Τέλος, αποτελεί δεδομένο πια ότι στην Ευρώπη υπάρχει ένα σοβαρό πρόβλημα πολιτικής νομιμοποίησης, καθώς η συνάθροιση των εκλεγμένων ηγετών των Εθνών κρατών ως σύνολο δεν αποτελεί πια το κέντρο εξουσίας της Ένωσης. Κακά τα ψέματα. Το μεγάλο αφεντικό στην Ε.Ε. είναι η Γερμανία. Η συζήτηση για τον ρόλο της ενωμένης Γερμανίας στο ευρωπαϊκό γίγνεσθαι έχει ξεκινήσει εδώ και καιρό. Στις αρχές της δεκαετίας του 2000 υπήρξαν προβλέψεις ότι η μεταψυχροπολεμική Γερμανία θα επιδιώξει (ξανά) την ηγεμονία στην Ευρώπη, μέσω της στρατιωτικοποίησης της και της απόκτησης πυρηνικών όπλων. Αντί για αυτό, η Γερμανία χρησιμοποίησε, αυτή τη φορά, την οικονομική ισχύ της. Με όπλο της το κοινό νόμισμα, η γερμανική ηγεσία με τη σύμπραξη ομάδας Κρατών-Μελών από το Βορρά (Ολλανδία, Φινλανδία, κ.ά.) και την Ανατολή (χώρες Βαλτικής, Σλοβακία, κ.ά.). έχει κατορθώσει να επιβάλει στους ευρωπαίους εταίρους της τη δική της δογματική πολιτική λιτότητας αλλά και την εξάρτηση όλων από αυτή. Ο ρόλος αυτός της Γερμανίας προκαλεί την αντίδραση όχι μόνο κρατών όπως η Ελλάδα και Πορτογαλία, τα οποία υφίστανται τις συνέπειες της λιτότητας, αλλά και άλλων, όπως η Γαλλία και η Ιταλία, οι οποίες αποδίδουν μεγαλύτερη έμφαση στη μακροοικονομική πολιτική της ανάπτυξης και των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων και λιγότερο στην αυστηρή δημοσιονομική πειθαρχία. Είτε έτσι είτε αλλιώς, μια νέα εκδοχή του «Γερμανικού ζητήματος» (German question) έχει εμφανισθεί, η οποία συνοψίζεται στο ερώτημα εάν οδηγούμαστε τελικά σε μια «γερμανική Ευρώπη».
Η Ευρωπαϊκή Ένωση, έχει καταλήξει να αποτελεί ένα σύνολο από περιορισμούς που επιβάλλονται στις κυβερνήσεις, αδυνατώντας να βελτιώσει τη ζωή των ευρωπαίων πολιτών της. Ξεκινώντας από την Αρχή ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει αποτύχει στην αντιμετώπιση των πολλαπλών κρίσεων που οι Ευρωπαίοι αντιμετωπίζουν (οικονομική κρίση, προσφυγικό και ασφάλεια), το σχέδιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης φαίνεται ότι και δεν έχει μέλλον αλλά και σε τελική ανάλυση δεν είναι επωφελές για τα Κράτη Μέλη της.
Η επανεξέταση της Ευρώπης ως μιας κοινότητας συνεργαζόμενων κυρίαρχων και ανεξάρτητων εθνών αποτελεί πια ιστορική αναγκαιότητα.
