Οι διαιρέσεις των Κούρδων της Τουρκίας και ο ρόλος των ισλαμιστών του Huda-Par

Στις πολιτικές, ιδεολογικές και θρησκευτικές διαιρέσεις των κουρδικών πολιτικών σχηματισμών της Τουρκίας αναφέρεται άρθρο της Burcu Ozcelik στο FOREIGN AFFAIRS με τίτλο «Turkey’s Other Kurds», ενόψει του κρίσιμου ρόλου που αναμένεται να διαδραματίσουν στις τουρκικές εκλογές του Ιουνίου.
Εδώ και μήνες, όπως επισημαίνεται, μεταξύ άλλων, το σημαντικότερο κουρδικό ισλαμιστικό κόμμα, Huda-Par, ασκεί κριτική στο κυβερνών ΑΚΡ για τον αποκλεισμό του από τις διενεργούμενες ειρηνευτικές συνομιλίες μεταξύ της κυβέρνησης και των Κούρδων. Τον Ιανουάριο, τα ηγετικά στελέχη του κόμματος ζήτησαν να αναγνωρισθούν ως η τρίτη ομάδα στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, μαζί με το εκτός νόμου ΡΚΚ, την κοσμική αποσχιστική ομάδα που θεωρείται από το ΑΚΡ τρομοκρατική.
Με την έμφαση που αποδίδει στο Ισλάμ, το Huda-Par θα αποτελέσει άμεση απειλή στο ΑΚΡ, στις εκλογές του Ιουνίου, όπως και στο εκκοσμικευμένο σοσιαλιστικό HDP, με στόχο τους θρησκευτικά συντηρητικούς Κούρδους. Πράγματι από τη στιγμή που η επίτευξη μιας διαρκούς ειρήνης στη χώρα απαιτεί μια διαδικασία χωρίς αποκλεισμούς, η απόφαση της κυβέρνησης να μην συμπεριλάβει το Huda-Par μπορεί να θεωρηθεί ως μια προσπάθεια σκλήρυνσης της διαδικασίας.
Η ουσία του ζητήματος είναι ότι το αντιπολιτευόμενο Ισλάμ έχει μακρά ιστορία στη ΝΑ Τουρκία και ότι εξελίχθηκε σε συνδυασμό με την κουρδική εθνικιστική ιδεολογία και όχι ανεξάρτητα. Η μεγάλη έμφαση του ΑΚΡ στο Ισλάμ και τις ισλαμικές παραδόσεις, από τη στιγμή ανέλαβε την εξουσία το 2002, άνοιξε τον πολιτικό χώρο, στις κουρδικές περιοχές για εναλλακτικές ομάδες ώστε να αμφισβητήσουν τον κοσμικό χαρακτήρα του ΡΚΚ. Το HDP άρχισε να ακολουθεί ολοένα πιο ήπια πολιτική έναντι της θρησκείας, εντάσσοντας στο κόμμα επιφανείς θρησκευτικές προσωπικότητες, στηρίζοντας τις ισλαμικές κοινωνικές ομάδες πολιτών του Ντιγιαρμπακίρ και οργανώνοντας σεμινάρια για το Ισλάμ και την αδικία να ψηφίζουν οι θρησκευόμενοι Κούρδοι το ΑΚΡ.
Το Huda-Par ιδρύθηκε το 2012 από μια ομάδα Ισλαμιστών που περιλάμβανε πρώην μέλη της εκτός νόμου τουρκικής οργάνωσης Hizbullah, η οποία επιδίωκε την εγκαθίδρυση ενός κράτους βασισμένου στη Σαρία. Η πολιτική ιστορία της Hizbullah στην Τουρκία είναι σκοτεινή και περίπλοκη, ενώ πολλοί ισχυρίστηκαν ότι δημιουργήθηκε από το κράτος για να χρησιμοποιηθεί ως παράνομος μεσολαβητής στον αγώνα κατά του ΡΚΚ.
Μολονότι το Huda-Par καθιστά το τουρκικό κράτος υπεύθυνο για την καταπίεση και την αφομοίωση των Κούρδων, αντιμετωπίζει το ΡΚΚ και το HDP ως προδότες που διαστρεβλώνουν την ισλαμική ταυτότητα της κουρδικής κοινωνίας. Το Huda-Par έχει κατηγορηθεί ότι συνεργάζεται με το ΑΚΡ κατά του ΡΚΚ και του HDP και ειδικότερα ότι ετοιμάζονταν να συνεργαστεί με το ΑΚΡ στις τοπικές εκλογές του προηγούμενου έτους. Το Huda-Par έχει διαψεύσει τις φήμες για σιωπηρή συμφωνία με το ΑΚΡ, αλλά οι δεσμοί μεταξύ των δύο κομμάτων ενισχύονται εξαιτίας της κοινής ρητορικής σχετικά με τις κοινές ισλαμικές αξίες.
Η επιρροή στους Κούρδους ψηφοφόρους είναι ένα σύνθετο θέμα. Οι συντηρητικοί θρησκευόμενοι Κούρδοι στηρίζουν εν γένει τους στόχους του ΡΚΚ, μια μορφή δηλαδή αυτονομίας και την παροχή κρατικής χρηματοδότησης για δημόσια σχολεία στην κουρδική γλώσσα. Αυτό δεν μεταφράσθηκε ωστόσο πάντα σε ψήφους προς τα κουρδικά πολιτικά κόμματα ή στα στηριζόμενα από το ΡΚΚ πολιτικά κόμματα. Το Huda-Par βαδίζει πάνω σε μια λεπτή γραμμή καθώς προτεραιότητά του είναι ο αυτοπροσδιορισμός του ως ένα ισλαμικό κόμμα και έπειτα ως κουρδικό κόμμα. Το πρόγραμμά του δημοσιεύεται πρώτα στη αραβική και τουρκική γλώσσα και έπειτα στην κουρδική, ενώ όταν υπερασπίζεται τα κουρδικά δικαιώματα αυτό γίνεται εντός μιας ευρύτερης συζήτησης για τις ισλαμικές κοινωνικές αξίες δικαιοσύνης.
Το σίγουρο είναι ότι πολλοί Κούρδοι δεν θέλουν να ακούν για την κοινωνική δικαιοσύνη του Huda-Par. Στο Ντιγιαρμπακίρ το κόμμα αποτελεί μια οδυνηρή υπενθύμιση των εκτελέσεων, των μαζικών ταφών και των βασανιστηρίων από την περίοδο που οι μαχητές της Hizbullah δρούσαν στην περιοχή τη δεκαετία του ‘90. Πολλοί Κούρδοι παραμένουν επιφυλακτικοί ως προς την μετάλλαξη του Huda-Par από το βίαιο παρελθόν. 40 άτομα σκοτώθηκαν τον Οκτώβριο του 2014 κατά τη διάρκεια διαδηλώσεων στο Ντιγιαρμπακίρ και σε άλλες πόλεις διαδηλώνοντας κατά της τουρκικής αδράνειας στη συριακή κουρδική πόλη Κομπάνι. Ορισμένες από τις βιαιοπραγίες σημειώθηκαν μεταξύ των υποστηρικτών του Huda-Par και του ΡΚΚ, όταν κατηγορήθηκαν οι Ισλαμιστές ότι στηρίζουν το Ισλαμικό Κράτος κατά των Κούρδων της Συρίας. Τον Δεκέμβριο ξέσπασαν νέες βιαιοπραγίες στην πόλη Cizre, μεταξύ υποστηρικτών του Huda-Par και της νεολαίας του ΡΚΚ (YDGH), όπου σκοτώθηκαν τρία άτομα.
Μέσα στην όλη σύγχυση μία ακόμη οργάνωση έκανε την εμφάνισή της, το Κίνημα Αζάντι, μια ομάδα της κοινωνίας των πολιτών, που ιδρύθηκε στο Ντιγιαρμπακίρ και αυτοχαρακτηρίζεται ως μια ισλαμο-κουρδική σύνθεση. Χρησιμοποιήθηκε κατά το παρελθόν για να μειώσει την ένταση μεταξύ του Huda-Par και του ΡΚΚ, δρώντας ως μεσολαβητής μεταξύ των δύο πλευρών κατά τις συγκρούσεις του 2014 και συντονίζοντας απευθείας ή διαμεσολαβημένες συναντήσεις, ενώ απαγορεύει ρητά τη χρήση βίας ως μέσο για την επίτευξη της χειραφέτησης. Το κίνημα διεκδικεί συνταγματική αναγνώριση των Κούρδων ως ιδρυτικών μελών της Δημοκρατίας, ενώ θεωρεί ότι πρέπει να τεθεί στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων η δημιουργία ενός περιφερειακού κοινοβουλίου. Ως οργάνωση που τάσσεται κατά της βίας το Κίνημα Αζάντι προσπάθησε να αποστασιοποιηθεί τόσο από την Χεζμπολάχ και το Huda-Par, όπως και από το ΑΚΡ.
 
Πηγή: foreignaffairs.com/articles/turkey/2015-05-04/turkeys-other-kurds